Ngày 4/9 tại thành phố Sochi của Nga, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã để ngỏ khả năng Moscow quay trở lại thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen ngay khi mọi hạn chế đối với xuất khẩu nông sản của Nga được gỡ bỏ.

Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu kiêm Ủy viên Thương mại của Liên minh châu Âu (EU), ông Valdis Dombrovskis đã kêu gọi Nga khôi phục Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen.

Thổ Nhĩ Kỳ không thấy có bất cứ sự thay thế nào cho thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen đã ký hồi tháng 7/2022 và đã nhiều lần được gia hạn để tạo điều kiện thuận lợi cho tàu hàng chở ngũ cốc xuất khẩu của Ukraine.

Mỹ đang đàm phán với Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và các bên khác trong khu vực về việc tăng cường xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine thông qua các tuyến đường thay thế, sau khi Nga rút khỏi Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen.

Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi kêu gọi Nga khôi phục Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen, trong đó Ai Cập cho phép Ukraine xuất khẩu ngũ cốc từ các cảng biển của nước này bất chấp chiến tranh.

Truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ dẫn lời Tổng thống Tayyip Erdogan nêu rõ, các cuộc thảo luận theo dự kiến giữa ông và người đồng cấp Nga Vladimir Putin sẽ mở đường cho việc khôi phục Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen.

Phát biểu tại cuộc họp với các thành viên Chính phủ, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố Maxcơva sẵn sàng ngay lập tức quay trở lại thoả thuận ngũ cốc nếu tất cả các điều khoản của thoả thuận được thực hiện và bản chất nhân đạo của thoả thuận được khôi phục.

Cách đây một năm, sáng kiến ngũ cốc Biển Đen, do Liên Hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian đã được ký, cho phép Ukraine xuất khẩu an toàn ngũ cốc và hàng hóa nông sản từ các cảng biển của mình trong bối cảnh xung đột tại Ukraine.Trong khuôn khổ sáng kiến, Nga và LHQ cũng đã ký một biên bản ghi nhớ về việc tạo điều kiện cho xuất khẩu lương thực và phân bón của Nga. Thỏa thuận này đã tạo điều kiện cho Ukraine xuất khẩu hơn 32 triệu tấn ngũ cốc qua đường biển. Ukraine mong muốn tiếp tục gia hạn thỏa thuận này. Tuy nhiên phía Nga nhiều lần đưa ra cảnh bảo muốn rút khỏi thỏa thuận. Gần đây nhất là trước khi thỏa thuận hết hạn vào ngày 17/7 theo giờ địa phương, tổng thống Vladimir Putin xác nhận rằng Nga có thể ngừng tham gia thỏa thuận ngũ cốc. Vậy nguyên nhân nào khiến phía Nga muốn từ bỏ thỏa thuận này?

Cách đây một năm, sáng kiến ngũ cốc Biển Đen do Liên Hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian đã được ký, cho phép Ukraine xuất khẩu an toàn ngũ cốc và hàng hóa nông sản từ các cảng biển của mình trong bối cảnh xung đột tại Ukraine.Trong khuôn khổ sáng kiến, Nga và LHQ cũng đã ký một biên bản ghi nhớ về việc tạo điều kiện cho xuất khẩu lương thực và phân bón của Nga. Thỏa thuận này đã tạo điều kiện cho Ukraine xuất khẩu hơn 32 triệu tấn ngũ cốc qua đường biển. Ukraine mong muốn tiếp tục gia hạn thỏa thuận này. Tuy nhiên phía Nga nhiều lần đưa ra cảnh bảo muốn rút khỏi thỏa thuận. Gần đây nhất là trước khi thỏa thuận hết hạn vào ngày 17/07 theo giờ địa phương, tổng thống Vladimir Putin xác nhận rằng Nga có thể ngừng tham gia thỏa thuận ngũ cốc. Vậy nguyên nhân nào khiến phía Nga muốn từ bỏ thỏa thuận này?

Điện Kremlin cho biết Nga đã ngừng tham gia vào thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc ở Biển Đen. Theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova, Moscow đã thông báo cho Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và Liên Hợp Quốc rằng việc Nga sẽ không gia hạn thỏa thuận.

Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 13/6 cho biết ông đang cân nhắc khả năng Nga rút khỏi Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen khi cho rằng, hầu hết số ngũ cốc của Ukraine được chuyển đến các quốc gia thịnh vượng tại Liên minh châu Âu (EU), chứ không đến các nước châu Phi, và điều này trái với thỏa thuận.

Nga đã đồng ý gia hạn thỏa thuận ngũ cốc ở Biển Đen thêm hai tháng. Thông tin này cũng đã được xác nhận bởi Ukraine và Liên hợp quốc.

Hơn 30 triệu tấn hàng hóa, trong đó có thực phẩm và phân bón, đã được xuất khẩu an toàn theo Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen.

Thỏa thuận Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen có thể được gia hạn thêm ít nhất 2 tháng nữa. Đây là nhận định của Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ sau ngày đàm phán đầu tiên về việc gia hạn thỏa thuận theo hình thức 4 bên diễn ra tại Istanbul.

Liên hợp quốc đang kêu gọi các bên liên quan là Nga, Ukraine và Thổ Nhĩ Kỳ tìm giải pháp để gia hạn Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen, trong bối cảnh thỏa thuận này sẽ hết hạn vào ngày 18/5 tới.

Tại hai cuộc họp của HĐBA Liên hợp quốc khi Nga giữ chức Chủ tịch trong tháng Tư, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov sẽ thảo luận với Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres về thỏa thuận Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen.

Ông Stephane Dujarric, người phát ngôn của Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres, cho biết Tổng thư ký Guterres đã gửi thư cho Nga, Ukraine và Thổ Nhĩ Kỳ bày tỏ quan ngại về việc thực thi thỏa thuận Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen.

Bộ Ngoại giao Nga ngày 13/4 ra tuyên bố nhấn mạnh nước này vẫn giữ lập trường kiên định rằng nếu không có tiến triển trong việc giải quyết 5 vấn đề mang tính hệ thống, sẽ không thể đàm phán về việc gia hạn thỏa thuận ngũ cốc sau ngày 18/5.

Theo hãng TASS, Nga đồng ý gia hạn thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine qua Biển Đen thêm 60 ngày nữa, chứ không phải 120 ngày như tin đồn.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Vershinin cho biết Moscow sẵn sàng gia hạn thỏa thuận này nhưng chỉ kéo dài trong 60 ngày.

Ngày 17/11, Bộ Cơ sở hạ tầng Ukraine cho biết thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc có tên Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen đã được nhất trí gia hạn 120 ngày.